[Karar]
Yrd. Doç. Dr. RAMAZAN GÜREL
“Hilm” değeri, yüce Allah’ın ayetlerde övdüğü vasıflar arasındadır. Bu kelime, gerek Kur’an-ı Kerim’de (Tur, 32), gerekse İslam öncesi Arap edebiyatında “akıl” anlamında da kullanılmakta ve çok nadir kimselerin ulaşabildiği veya önemini takdir ettiği bir meziyet olarak kabul görmektedir.
Kur’an-ı Kerim’in geneline göz atıldığında hilm kavramı, ahlâkî anlamıyla çok az yerde geçmektedir. Kelimenin ayetlerde az kullanılmasının sebebi, çok zor kazanılabilecek düzeyde değerli, yüksek ve ideal bir fazilet olmasına bağlanmıştır. Yüce Allah, peygamberleri bile en az hilm sıfatıyla nitelemiş, salih kullarını uzun uzun övdüğü halde onları nadiren hilm özelliği ile vasıflandırmıştır.
İNCELİK VE MERHAMET
Nitekim K. Kerim’de hilm sıfatı, peygamberlerden sadece Hz. İbrahim (Tevbe, 114; Hud, 75), oğlu Hz. İsmail (Saffat, 101) ve Hz. Şuayb (Hud, 87) için kullanılmaktadır. Bu da bize hilm denen ahlâkî özelliğin ve değerin peygamberlerde bile az rastlanabilen çok yüksek bir erdem olduğunu göstermektedir.
Hilm kelimesinin geçtiği ayetler tetkik edildiğinde bu değerin anlam dünyasını oluşturan özellikleri şöyle tespit etmek mümkündür: “Doğru olduğunu zannederek gerçekleştirilen bir işin sonra yanlış olduğu anlaşılınca derhal o işten vazgeçilmesi, yanlıştan dönme erdemi (Tevbe, 114); ince kalpli, yumuşak huylu ve merhamet dolu olma (Hud, 74-75); akılla hareket etme, bilgili olma, aklın eylem haline dönüşmesi (Tur, 32)” Bütün bunlardan hareketle Kur’an’da hilm değeri, “insanın akıl, zekâ, bilgi, tecrübe gibi zihnî yeteneklerle birlikte hoşgörü, yumuşak huyluluk, temkin, sabır, ağırbaşlılık gibi erdemleri şahsında birleştirmesiyle ulaşılan bir kişilik özelliği” olarak tanıtılmaktadır. Peygamberler, yüce Allah’ın terbiyesinden geçerek yetişmekte, ilahi vahiy onların ahlâkını eğitmektedir. Din eğitiminin amacı, mümkün olduğu ölçüde insanlara peygamberlerin ahlâkını kazandırmaktadır. İlahi vahiy ışığındaki eğitim faaliyetinin mayaladığı ahlâkî değerleri insanlar için kazanım haline getirmek, din eğitiminin en önde gelen görevleri arasında yer almaktadır.