Aşırı sağın ve İslam karşıtlığının yükselişte olduğu Avrupa’da, Müslümanların haklarına bir darbe de Avrupa Birliği’nin (AB) en yüksek yargı organı Avrupa Adalet Divanı’ndan (AAD) geldi. Mahkeme, özel işletmelerin çalışanlarına başörtüsü yasağı getirebileceğine hükmetti. Fransa ve Belçika’dan iki kadının, başörtüsü taktıkları gerekçesiyle işten çıkarılmalarının ardından başlattıkları hukuk mücadelesi, bir yıldır Adalet Divanı’nda sürüyordu. “Dini, siyasi, felsefi sembollerin görünür biçimde taşınması” hakkında yapılan başvuruyu karara bağlayan mahkeme, “İşverenlerin, çalışanların iş yerlerinde iç kurallar gereği herhangi bir siyasi, felsefi veya dini sembolün görünür kullanımını yasaklamasının doğrudan ayrımcılık teşkil etmediği” hükmünü verdi. Her iki davada da Belçika ve Fransa’daki temyiz mahkemeleri, AAD’nin, AB içtihatları doğrultusunda konuyla ilgili mütalaa vermesini istemişti.
AAD, özel işletmelere başörtüsü yasaklama hakkı verirken, başörtülü bir çalışanın müşteri talebi üzerine işten çıkarılmasını ‘ayrımcılık’ olarak niteledi: “İş yerinin iç tüzüğünde, bu tür bir zorunluluk olmamasına rağmen, sadece bir müşteriden gelen şikayet üzerine herhangi bir siyasi, felsefi veya dini sembolün gözle görünür bir şekilde kullanımını yasaklamasının ise ayrımcılık teşkil edebilir.” Böylece Fransa’dan yapılan başvuruda, davacı lehine bir karar çıktı.
Belçika’dan yapılan başvuru, 2006 yılında “G4S” isimli şirkette resepsiyon görevlisi olarak çalışan Samira Achbita isimli kadının başörtüsü takmak istemesi ve iş yerinin buna karşı çıkmasıyla ilgili bir dava hakkındaydı. Belçikalı şirket, “siyasi, dini ve felsefi sembollerin gözlü görünür bir şekilde kullanımının yasak olduğunu” belirten çalışma koşullarıyla ilgili iç tüzüğe rağmen, ısrarla başörtüsü giymesini gerekçe göstererek Achbita’nınn işine son vermişti. Asma Bougnaoui de Fransa’da stajyer olarak girdiği bir şirkette daha sonra işe alınmış, bir müşterinin “Ondan utanıyorum” şeklindeki şikayeti üzerinde başörtüsünü çıkarması istenmişti. Bougnaoui başörtüsünü çıkarmayı reddetmesi üzerine işten çıkarılmıştı.
AVRUPA 28 ŞUBAT'INI YAŞIYOR
Eğitim hakkı engellendiği için AİHM’e açtığı davayla, başörtüsü mücadelesinin sembol isimlerinden biri olan
AK Parti Milletvekili Leyla Şahin, AAD’nin kararı için “Avrupa 28 Şubat’ını yeni yaşıyor, endişeyle izliyoruz” dedi.
Avrupa Adalet Divanı’nın (AAD) başörtüsünün iş yerlerinde yasaklanmasına onay veren kararı, Batı’da yükselen İslamofobi ve ırkçılığa adeta resmiyet kazandırdı. 28 Şubat döneminde başörtüsü yasağı nedeniyle eğitim hakkı engellenen ve AİHM’e açtığı dava ile mücadelenin sembol ismi haline gelen AK Parti Milletvekili Leyla Şahin kararı yorumladı.
Şahin bu kararın ‘ayrımcılık ve İslamofobi’ olduğunu söyledi. İnanç, düşünce ve ifade özgürlüklerine aykırı bir karar olduğunu ifade eden Şahin “Tamamiyle siyasi ve politik endişelerle verilmiş bir karar. Avrupa’yı 20 yıl önce nerede bıraktıysak hala orda durduğunu görüyoruz. Avrupa 28 Şubat’ını yeni yaşıyor. Avrupa Adalet Divanı’ndan böyle bir karar çıkması kabul edilebilir bir şey değil. Ayrıca bu kararın açıklandığı zamanı da iyi düşünmek lazım. Irkçılığın arttığı bir dönemdeyiz. Bakanlarımızın girişlerine, toplantı yapılmasına izin verilmeyen bir dönemde, ülkemizde referandum sürecine hazırlık yapılan bir dönemde çıkıyor bu karar” dedi.
Bu kararın Avrupa’nın çifte standartını da gösterdiğini belirten Şahin şöyle konuştu: “Bize demokrasi anlatan Avrupa’nın AB değerlerine aykırı tutum ve yaklaşımlarını görüyoruz. Bu karar siyasi bir karar, yanlış bir karar ve kabul edilemez bir karar. Avrupa’nın Türkiye’nin ulaştığı demokrasi, özgürlükler, düşünce ve ifade özgürlüğü konusunda bizi örnek almasını bekliyoruz. Avrupa’yı endişe ile izliyoruz.”
ORTAÇAĞ KARANLIĞINA DÖNÜYORLAR
Avrupa Adalet Divanı’nın başörtüsü yasağını onaylayan kararına siyasetçiler, hukukçular ve sivil toplum kuruluşlarından tepki geldi.
TBMM Başkanvekili Ahmet Aydın: Kararı bir defa şiddetle reddediyoruz, kınıyoruz. Son dönemde Avrupa’da yükselen aşırı sağ, ırkçılık, İslamofobik yaklaşımlar çok daha vahim bir duruma geldi. Avrupa’yı Avrupa yapan değerler ortadan kaldırılıyor. Bu sadece Müslümanlar açısındandeğil, bütün insanlık açısından son derece kaygı verici bir karar. Avrupa adeta ortaçağ karanlığına geri dönüyor.
AK Parti Grup Başkanvekili Bülent Turan: Bu karar, son dönemde Türkiye’ye karşı izlenen politikalar göz önünde tutulduğunda şaşırtıcı değildir. Karar, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde düzenlenen din ve vicdan özgürlüğünün ihlâli anlamına geliyor. Bir dönem anormali olarak sunulan İslamofobi’nin Avrupa’da kural haline geldiğini ortaya koyuyor.
Hukukçular Derneği Üyesi Avukat Rıza Saka: Bu kararı veren mahkeme, AB ülkelerini kapsayan bir mahkeme. AİHM’den farklı bir süreç. Bu karara göre, işveren dilediği uygulamayı gerçekleştirebilir. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne de uymayan bir karar.
Uluslararası Hukukçular Birliği Kurucu Üyesi Avukat Hüsnü Tuna: AB’nin İslam dünyasına bakışı sorunlu. Müslümanlar dışında din özgürlüğü var. AB ile ilişkileri gözden geçirmek gerekiyor.
AK Parti Bursa Milletvekili Zekeriya Birkan: Bu hukuki bir karar değildir. Çünkü başörtüsü sembol değil, bir dinin emridir. Avrupa’yı Avrupa yapan değerlerdeki aşınma Avrupa için sonun başlangıcıdır.
Gümrük Bakanı Bülent Tüfenkci: Durum, Müslüman’a, İslam’a karşı Haçlı saldırısına dönüşüyor.
Uluslararası Af Örgütü: Bu, Müslümanlara karşı önyargıları besleyen bir karar olmuştur.
Avrupa Hahamları Konferansı Başkanı Pinchas Goldschmidt: Avrupa açık bir mesaj gönderdi: İnanç toplulukları artık hoş karşılanmıyor.