İyi, mükemmelin düşmanıdır.

Harika okullarımız yok, çünkü iyi okullarımız var.

Harika bir hükümetimiz yok, çünkü iyi bir hükümetimiz var.

Çok az insan harika hayatlar yaşıyor, çünkü büyük ölçüde iyi bir hayata razıyız.

Şirketlerin büyük çoğunluğu harika değil, çünkü büyük çoğunluk kendisini oldukça iyi görüyor.

İyi olmaktan memnun olanlar mükemmeli aramıyorlar.

Jim Collins ve ekibinin araştırması

Yukarıdaki satırlar Jim Collins’in “İyiden Mükemmele” (Good to Greate) adlı kitabından uyarlama…

Jim Collins ve 21 arkadaşı 5 yıllık bir çalışma sonunda 2001 yılında bu kitabı yayınladılar. Kitap çok satanlar arasında yerini aldı ve iş dünyasında ses getirdi.

Collins ve ekibi, Amerikan borsasında işlem gören şirketlerin 1965-2000 yıllarına ait verilerini inceledi.

İncelenen şirketlerin tamamı iyi şirketlerdi. Bunlar arasından, son 15 yılda (1985-2000) sürekli değer kazanan şirketler seçildi. Bu şirketlerle, yerini koruyan, az gelişen veya gerileyen şirketlerin özellikleri karşılaştırıldı. Çalışmada; açık kaynaklardaki veriler yanında, şirketlerden özel bilgiler alındı, mülakatlar yapıldı. Sonunda iyiden mükemmele ulaşan şirketleri diğer şirketlerden ayıran özellikler belirlendi. Bu çalışma bulguları “Good to Greate” kitabına konu oldu.

Kitap Amerikan şirketlerinin verilerine dayanıyor olsa da bulgular büyük oranda evrensel nitelikte. Bütün şirketlerin ve bütün yöneticilerin bu bulguları değerlendirerek kendi kültürlerine uyarlaması mükemmellik yolculuğuna katkı sağlayacaktır.

Mükemmeliyet yolculuğunda başarılı olan şirketlerin özellikleri

Jim Collins’e göre iyiden mükemmele ulaşan şirketleri iyi şirketlerden ayıran özellikler şunlar:

1.Liderlik (5. seviye liderlik).

2.Önce kim sonra ne?

3.Gerçeklerle yüzleşme.

4.Odaklanmak, Kirpi Kavramı (Üç Çember İçinde Sadelik).

5.Disiplin kültürü.

6.Teknolojiye bakış.

7.Değişim (volan ve kıyamet döngüsü) yaklaşımı.

1.Liderlik (5. seviye liderlik)

Collins liderliği beş kategoriye ayırarak en üste 5. Seviye liderliği yerleştiriyor. 5. Seviye liderliğin özellikleri:

• Şaşırtıcı seviyede mütevazılık. Reklamı, gösterişi sevmezler. Mütevazılık; kişisel hırs olmadığını ifade etmekle beraber, kurumsal hırs olmadığını ifade etmez. Bu liderler kurumsal hedeflere tutkuyla bağlıdırlar. Başarılı sonuçlar alındığında pencereden dışarı bakarak başarıyı ekibine mal ederken, başarısızlıklarda aynaya bakarak kendilerini sorgularlar.
• Çok güçlü bir irade ve kararlılık. Bu liderler asla yılgınlık göstermezler.
• Haleflerini yetiştirme. Bencil liderlerin aksine, bu liderler haleflerini kendi görevlerini hakkıyla yapabilecekleri seviyeye getirmek için özel bir gayret gösterirler.

Bu liderler her şirkette bulunabilirler. Ancak gösterişi sevmedikleri için görünmez ve bilinmezler. Bu sebeple içerdeki potansiyel liderleri keşfeden şirketler daha başarılı olurlar.

Collins’e göre, araştırmada ithal liderlerle çalışan şirketlerin daha az başarılı olduklarının görülmesi bu tezi doğruluyor.

2.Önce kim, sonra ne?

İyiden mükemmele ulaşan şirketler, işe doğru insanları doğru yerlere yerleştirmekten başlarlar. Yolculuklarını doğru insanlarla yapmaya özen gösterirler.

3.Gerçeklerle yüzleşme

İyiden mükemmele ulaşan şirketler, kurucu kadronun ve mevcut yönetimin aleyhine de olsa, acıtıcı gerçeklerle yüzleşmekten kaçınmazlar.

Collins bu konuda dört öneri sunuyor:

• Ekibinizi cevaplarla değil, sorularla yönetin.
• Zorlamayın, diyalog ve tartışmayı (istişareyi) tercih edin.
• Kimseyi hedef alıp suçlamadan analiz ve değerlendirme yapın.
• Tehlikenin farkına erkenden varmak için kırmızı bayrak sistemi kurun.

4.Odaklanmak, Kirpi (Üç Çember İçinde Sadelik) Kavramı

Bu konuda odaklanmayı esas alan kirpi stratejisi başlıklı yazıma bakılabilir.

5.Disiplin kültürü

Kişisel disiplin değil iş disiplini kurulmalıdır.

Collins’in önerileri:

• Özgürlük ve sorumluluk dengesini sağlayacak bir kültür inşa edin.
• İnşa ettiğiniz kültürü, sorumluluklarını yerine getirmek için istekli, öz disiplinli insanlarla yaşatın.
• Disiplin kültürünü zalim, otokratik disiplin anlayışıyla karıştırmayın.
• Odaklandığınız (kirpi kavramı) alana büyük bir tutarlılıkla bağlı kalın. Bu alanın dışına çıkmayın. Bir "yapmayı bırak listesi" oluşturun ve sistematik olarak gereksiz bağlantıları ve meşguliyetleri terk edin.
• Temel ilkeniz: “Kirpi Konseptimize uymayan hiçbir şeyi yapmayacağız. İlgisiz iş kurmayacağız. İlgisiz satın almalar yapmayacağız. İlgisiz ortak girişimler yapmayacağız.”
• İnsanları değil sistemi yönetin.

6.Teknolojiye bakış

Sanıldığının aksine teknoloji gelişim ivmesini başlatmaz, başlamış olan gelişimi hızlandırır.

İyiden mükemmele giden şirketler, geçişlerine hiçbir zaman öncü teknolojiyle başlamadı. Çünkü, hangi teknolojilerin konuyla ilgili olduğunu öğrenene kadar teknolojiden iyi bir şekilde yararlanılamaz.

Peki hangi teknolojiyi kullanacağız? Sadece kirpi stratejisiyle doğrudan bağlantılı teknolojiyi...

Elbette teknoloji önemlidir; geride kalıp harika olmayı umamazsınız. Collins’e göre, teknoloji tek başına hiçbir zaman büyüklüğün ya da düşüşün birincil nedeni değildir.

7.Değişim (volan ve kıyamet döngüsü) yaklaşımı

İyiden mükemmele ulaşan şirketlere dışarıdan bakıldığında dramatik, neredeyse devrim niteliğinde atılımlar olduğu görünür. Ancak içeriden bakıldığında tamamen farklı, daha çok organik bir gelişim sürecine sahip oldukları anlaşılır.

Devrimsel, dramatik değişimler değil, organik, tedrici değişim ve gelişimler başarıyı ve başarının sürekliliğini getirir.

İyiden mükemmele dönüşen şirketler satın almalarda, özellikle de büyük satın almalarda oldukça başarılılar. Çünkü, öncelikle satın almalar “kirpi” konseptine uygun. İkincisi satın almalar volanın önemli bir ivme kazanmasından sonra gerçekleşiyor. Satın almalar volanı üretmiyor var olan ivmeyi hızlandırıyor.

…

Mükemmellik, kurumsallık gibi, bitmeyen bir yolculuktur. Yolculuğun bittiğini düşünenler, bulundukları iyi (?!) konuma razı olacakları için daha iyisini aramayacaklar, daha iyiyi (mükemmeli) arayanların gerisinde kalacaklardır.

Jim Collins’in mükemmele yaklaşan şirketlerle ilgili bulguları Amerikan şirketleriyle bağlantılı olduğundan önerilerin bazılarının geçerliliği ve önemi kültürden kültüre fark edebilir. Bulgular ve öneriler yerleşik kültürle karşılaştırılarak en uygun yöntemde ve tonda uygulanmalıdır.

Mükemmeli aramakta kararlı olanlar Jim Collins’in önerilerinden de faydalanırlar. İlim yitik malımız olduğuna göre nerede bulsak alırız.