İzmir’in kurtuluşu kutlandı. Bu vesileyle her zamanki bildik nutuklar atılmış, “İzmir Marşı” çalınmıştır. 9 Eylül’de bir sıkıntı yok, İzmir’in kurtuluşu… Fakat “İzmir Marşı” 9 Eylül kadar orijinal değil!

Tarihen de böyle, önce Kafkasya’da savaştık, sonra Anadolu’da. Bu savaşın da hikâyesi, masalı, efsanesi, marşı, edebiyatı... var. Ama biz bilmeyiz, tarihlerimizde yazmaz.

Siz “Kafkas İslâm Ordusu” diye bir şey duydunuz mu? Bakü’yü Ermeni katliamından kurtaran ordu! Azerbaycan’ın istiklâlini sağlayan ordu...

20. yüzyılımızın başında bir yıldız gibi parlayan ve saf idealist kişiliği öne çıkan Enver Paşa bir Azerbaycan konusunda emeline nail oldu, onun da kıymeti bilinmedi.

Onun kararlı tutumu olmasa idi, Azerbaycan diye bir devlet olur muydu?

Enver Paşa Birinci Dünya Savaşı’nın nihayetine doğru, kardeşi Nuri Paşa’yı Irak cephesinden çekilen askerlerle “Kafkas İslâm Ordusu” teşkil ederek bölgeye gönderdi. İşte bu ordu Azerbaycan’ı kurtardı. Bugün Bakü’nün güzel bir tepesinde bir anıtla bu savaş sırasında şehid olan askerlerimizin temsilî kabirleri vardır.

Ne zaman Bakü’ye gitsem Şehidler Hıyabanı’nı ziyaret ederim…

İşte bu marş o marş, Kafkas İslâm Ordusu’nun marşı:

Kafkasya dağlarında çiçekler açar
Altın güneş orda, sırmalar saçar.
Bozulmuş düşmanlar hep yel gibi kaçar
Kader böyle imiş ey garip ana
Kanım helâl olsun güzel vatana.

Bir vakittir, seçim mağlubu yorgunu CHP’liler bir marşa taktılar. Sırf İzmir’de değil, her yerde İzmir Marşı! Bir aralar “İzmir’in Dağlarında Çiçekler Açar” marşı söylenmeyen stadyum kalmamıştı, Konya hariç!

Bu marştan beklenen nedir veya o marşa yüklenen nedir?

Mustafa Kemal’in adını yüceltmek mi?

Eğer siz gerçekten Atatürk’ün adını yüceltmek istiyorsanız, onun için çalıntı olmayan bir marş yazar ve bestelersiniz, bu da dillerden düşmez. Bu kemalist basitlik, Enver Paşa’ya yazılan bir türküyü de Atatürk’e mal etmişti:

Hoş gelişler ola kahraman Enver Paşa!

Bir emir ver orduna, Kafkas Dağını aşa

Askerin milletin bayrağınla çok yaşa

Ne yaptılar bu mısraı:

Hoş gelişler ola Mustafa Kemal Paşa!

Askerin milletin bayrağınla çok yaşa

Türkü’de Enver Paşa’ya başka atıflar da var:

Parlayan yıldızın âlemi tenvir eder

Atıf bunun neresinde diyeceksiniz? “Enver”, daha nurlu, daha aydınlık demek. Elbette, onun parlayan yıldızı âlemi tenvir eder, yani aydınlatır.

Tabiî türküde turancı bir muhteva da var. Buna bir çözüm bulamamışlar:

Cephede mitralyöz ayna gibi parlıyor

Türkistan Türkleri bayrak açmış bekliyor.

***

Enver Paşa öyledir böyledir; onun bilerek veya bilmeyerek, elinde olarak veya olmayarak yaptıkları hakkında her şeyi söyleyebiliriz. Fakat Azerbaycan konusunda ortaya koyduğu tavır, mutlaka hatırlanmalı.

Sahi bu sene Azerbaycan Cumhuriyeti’nin 100. yılı…Acaba Azerbaycan’da Enver Paşa ve Kafkas İslâm Ordusu kumandanı Nuri Paşa hatırlanıyor mu?

Bakü’nün en büyük stadında bu marşın orijinalini büyük bir kalabalıkla seslendirmek Enver Paşa’nın ruhunu şad etmez mi?

Umarım Azerbaycan halkı Enver Paşa’yı böyle yâd ederek kadirşinaslığını gösterir!