2011 yılından beri NASA astronotları, ABD topraklarından uzaya gönderilmiyordu. 9 yıldır Rusya'nın Soyuz kapsülüyle uzaya gönderilen ABD astronotları, 27 Mayıs Çarşamba günü Türkiye saatiyle 23.33'te, ilk defa SpaceX'in geliştirdiği Dragon kapsülüne binerek Falcon 9 roketiyle Uluslararası Uzay İstasyonu'na gönderilecek.
Space Shuttle programı 2011'de durdurulduktan sonra NASA astronotları 9 yıl boyunca Kazakistan'daki Baykonur Uzay Üssünden Uluslararası Uzay İstasyonuna (UUİ) fırlatılıyordu. Fırlatmalarda Rus Uzay Ajansı'na (Roscosmos) ait Soyuz roketi ve kapsülü kullanılıyordu. NASA astronotları, ilk defa bir özel şirket tarafından UUİ'ye ulaştırılacak. Halihazırda UUİ'ye düzenli olarak kargo gönderen SpaceX, 27 Mayıs'ta Crew Dragon Demo-2 görevi ile ilk defa astronot gönderecek. Böylece 2011'den beri ABD topraklarından ilk defa uzaya insanlı uçuş gerçekleşmiş olacak.
NASA, ASTRONOTLARINI NEDEN ÖZEL BİR ŞİRKET ARACILIĞIYLA UZAYA GÖNDERİYOR?
Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı bir kurum olan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), Uzay Mekiği Programı (Space Shuttle) kapsamında 1981'den beri bilimsel amaçlarla uzaya uçuşlar düzenliyordu. Her biri 450 milyon - 1.5 milyar dolar olan fırlatmaların maliyeti, toplam 133 kez gerçekleşerek 209 milyar dolara mal olmuştu. NASA çalışanı Dr. Umut Yıldız, bu maliyetlerin NASA'nın asıl amacına hizmet etmediğini belirtti.
"NASA'NIN BÜTÇESİ ARAŞTIRMA ODAKLI HARCANMALIYDI"
Geçtiğimiz gün Tek Çare Uzay programında NASA'nın kurulma amacının araştırmak ve geliştirmek olduğunu belirten Dr. Umut Yıldız, "Uzaya 133 kez mekik fırlatmak ve bunun bütçeden karşılanması gerçekten NASA için hiç mantıklı değildi. NASA'ya bütçe veriyorsun ve bu bütçeyi sadece ulaşıma harcıyorsun" dedi. "Hubble Uzay Teleskobunu gönderiyorsun, evreni inceliyorsun. Uluslararası Uzay İstasyonun parçalarını gönderiyorsun" diyen Dr. Yıldız, NASA için ayrılan bütçenin araştırma odaklı harcanması gerektiğini belirtti.
ABD UZAY TAŞIMACILIĞINI ÖZELLEŞTİRDİ
Hedeflerinden biri fırlatma maliyetlerini daha ucuza getirmek olan Ticari Mürettebat Programı (Commercial Crew Program) 2010 yılında devreye sokuldu. Programa göre ABD merkezli şirketler maddi ve teknik yönden desteklenerek alçak Dünya yörüngesine ve Uluslararası Uzay İstasyonuna fırlatılacak roketleri ve kapsülleri üretecekti. Bu sayede devlet kurumu olan NASA'ya ayrılan bütçe daha çok araştırma ve geliştirme için kullanılacak.
SPACEX NEDİR?
Falcon 9 ve Falcon Heavy roketleriyle resmi ve ticari fırlatma hizmeti veren özel bir Amerikan şirketi olan SpaceX, 2002 yılında Elon Musk tarafından, uzay taşımacılığını uygun maliyetlerde gerçekleştirmek ve Mars'ı kolonileştirme çalışmalarını başlatmak amacıyla kurmuştu.
SpaceX, uzaya araç fırlatmak için ürettiği roketleri fırlatmadan sonra onları sağlam geri getirmeyi başararak gündem olmuştu. Bu şekilde tekrar yeni roketler üretmeye gerek kalmadan aynı roketler kullanılabilecek. Uluslararası Uzay İstasyonuna düzenli olarak kargo gönderen şirket, 2 Mart 2019'da insansız gerçekleşen Crew Dragon Demo-1 test görevini başarıyla tamamlamıştı.
ELON MUSK KİMDİR?
Güney Afrika doğumlu Elon Musk, PayPal satışından 160 milyon dolardan fazla para kazanmıştı. Elon Musk'ın insanlığı uzay yolculuğunda daha ileri götürme amacı, SpaceX'in kurulmasında etkili bir faktördü. Elektrikli otomobil üreticisi Tesla şirketinin sahibi olan Musk, ABD'nin en büyük güneş enerjisi sistemi sağlayıcısı SolarCity şirketinin en büyük hissedarıdır.
BU FIRLATMA NEDEN ÇOK ÖNEMLİ?
Uzay mekiği programının 2011 yılında durdurulmasından bu yana NASA, Soyuz uzay aracında astronotlarını UUİ'ye ulaştırmak için Rusya'ya on milyonlarca dolar ödüyor. Crew Dragon'un Florida'dan fırlatılması, 9 yıldır ABD topraklarından uzaya insanlı uçuş gerçekleştirmeyen NASA için bir ilk olacak. İnsanlı uzay uçuşlar konusunda ABD prestijini geri kazanırken, özel bir şirket astronotları ilk defa yörüngeye fırlatmış olacak.
CREW DRAGON NEDİR?
Crew Dragon (Mürettebat Ejderha), Çarşamba günü UUİ'ye gönderilecek astronotları taşıyacak olan kapsül. NASA, eğer görev başarılı olursa, bundan sonraki uçuşlarda 7 kişilik olan kapsülün 4 koltuğunu kullanacak ve kalanını malzemelerle dolduracak.
Kapsül, uzayda manevra yapmasını sağlayan ve otonom olarak uzay istasyonuna kenetlenecek iticilerle donatıldı. Eski kapsüllerin aksine, düğmeler yerine dokunmatik ekran kontrollerine sahip.
CREW DRAGON İLE UZAYA GÖNDERİLECEK ASTRONOTLAR KİMLER?
NASA astronotu Bob Behnken ve Doug Hurley, 2000 yılında seçilmişlerdi ve ikisi de uzay mekiğiyle iki kez uzaya fırlatıldı. NASA astronotlarının en deneyimlilerinden olan astronotlar yeni uzay aracı Crew Dragon kapsülünde pilot olmak için eğitildiler. Doug Hurley uzayda 28 gün 11 saat geçirirken, Bob Behnken, 37 saati uzay yürüyüşü olmak üzere, 29 gün 12 saat geçirdi.
KALKIŞ ESNASINDA SORUN ÇIKARSA NE OLACAK?
Crew Dragon kapsülü, acil bir durumda mürettebatın hayatını kurtarmak için tasarlanmış kaçış sistemine sahip. Kalkış esnasında motorların birinde problem çıkarsa, astronotların hayatlarını kurtarmak için Crew Dragon kapsülünün ateşleme sistemi çalışarak roketten ayrılacak ve paraşütle yeryüzüne inecek.
19 Ocak 2020'de SpaceX, kapsülün kaçış sistemini başarıyla test etmişti.
ASTRONOTLAR KAPSÜLDE NE YAPACAK?
Fırlatma başarıyla gerçekleştirildikten sonra roketten ayrılarak yörüngeye giren Crew Dragon kapsülü, astronot Behnken ve Hurley tarafından test edilecek. Kapsülün çevre kontrol sistemini, ekranlarını, kontollerini ve manevra iticilerini test edecek olan astronotlar 18 saat sonra UUİ'ye kenetelenecek. Oradaki meslektaşlarıyla bilimsel görevler yürütürken, Crew Dragon'un uzay istasyonu ile ilgili testleri yapılacak.
Dünya'ya dönme zamanı geldiğinde kapsül Atlantik denizine paraşütle inecek ve Go Navigator adlı bir gemi kapsülü ve mürettebatı kurtaracak.
YENİ UZAY GİYSİSİ UZAY YÜRÜYÜŞÜNDE KULLANILACAK MI?
Behnken ve Hurley'nin kapsülde giyeceği uzay giysileri, uzay yürüyüşü için tasarlanmadı. Giysiler, uzay aracındaki havanın azalması durumunda astronotları hayatta tutması için tasarlandı. Her biri uzaya gidecek astronotlar için özel olarak üretilen giysiler Batman, X-Men ve Thor filmlerindeki kıyafetleri tasarlayan Jose Fernandez tarafından tasarlandı.
DAHA SONRA NE OLACAK?
Crew Dragon Demo-2 insanlı test de başarıya ulaştığında SpaceX, NASA ile 2.6 milyar dolarlık sözleşme imzalayarak 6 insanlı görev daha yürütecek.
