Başbakan Yıldırım, CHP liderinin “ABD tipi başkanlık sistemini getirsinler tartışalım” sözlerine ‘Hodri meydan gelin tartışalım” diye yanıt verdi. Kılıçdaroğlu’ndan 1 saat sonra yanıt geldi: “Biz bu sistemi kabul etmiyoruz.”
Türkiye siyaseti Başkanlık tartışmaları ile gerilirken AK Parti ve CHP arasında ilginç bir ‘diyalog’ yaşandı. Önceki hafta bir TV programında ‘ABD tipi başkanlık önerisini getirsinler tartışalım’ diyen CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’na yanıt Başbakan Binali Yıldırım’dan geldi. Partisinin grup toplantısında konuşan Yıldırım, “(ABD’deki gibi bir başkanlık sistemi getiriyorsanız buyurun) Sözünüzü, ‘biz hazırız’ olarak anlıyoruz. Biz buyurduk, siz de buyurun, Amerikan tipi olsun. Biz Türk tipini tercih ediyoruz ama siz Amerikan tipi başkanlık olsun diyorsanız ona da varız, hodri meydan; buyurun başlayalım görüşmelere, bu işi de Türkiye’nin gündeminden kaldıralım” çağrısında bulundu.
İKİ SORU İLE YANIT VERDİ
Başbakan Yıldırım’ın bu çağrısına cevap da çok gecikmedi ancak bu cevap tartışmanın ne kadar ‘içi boş ve içerikten yoksun olduğunu da gözler önüne serdi. Partisinin grup toplantısında konuşan CHP lideri Kılıçdaroğlu, Yıldırım’ın ‘hodri meydan’ çağrısına, “Madem tartışmak istiyorsun Amerika’daki gibi eyalet sistemini, yani Türkiye’yi bölmeyi istiyor musun, istemiyor musun? Biz istemiyoruz” diye yanıt verdi.
‘BİZ KABUL ETMİYORUZ’
Konuşmasına “Sayın Binali Yıldırıma iki soru sormak istiyorum” diye başlayan Kılıçdaroğlu şöyle devam etti: “Bir, Türkiye’de eyalet sistemini kabul ediyor musunuz, etmiyor musunuz? Çık bunu açık ve net milletin önünde söyle. İki, Amerika’da her eyaletin ayrı parlamentoları, ayrı yasaları var. Böyle olsun diyor musun? Bize sorarsan biz kabul etmiyoruz. Bize sorarsan biz atalarımızın, dedelerimizin yüz elli yıla yakındır savunduğu, kurduğu, geliştirdiği parlamenter sistemi kabul ediyoruz ve onun
önündeki bütün engellerin kaldırılmasını istiyoruz.”
‘TARTIŞIRIZ’ DEMİŞTİ
CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu, geçtiğimiz hafta bir televizyon kanalında başkanlık sistemi tartışmaları ile ilgili olarak, “Ne başkanlık sistemi, ABD’deki gibi başkanlık sistemi getirecekseniz buyrun getirin. Oturalım, tartışalım. Hayır öyle bir sistem olmayacak” demişti.
ABD MODELİ BAŞKANLIK NASIL İŞLİYOR?
* ABD tipi başkanlık sitemi devlet başkanının aynı zamanda yürütmenin başı olduğu ve karar alma sürecinde fiilî katkılarda bulunduğu yönetim biçimi olarak tanımlanıyor.
* Yasama ve yürütme güçlerinin görevler ve organlar bakımından birbirinden kesinlikle ayrı tutulması başkanlık sisteminin en belirgin özelliğidir. Bütün yürütme gücü, doğrudan genel seçimle dört yıl için seçilen bir başkana aittir.
* Hükümet sekreterleri, parlamenter sistemdeki bakanlar kuruluna benzer, birbiriyle danışan bir organ oluşturmazlar. Bunun yerine doğrudan ve sadece başkana bağımlı bir heyet görünümündedir.
* Senato ve meclis temsilcilerinin oluşturduğu kongre, yasama gücünü tam bir bağımsızlıkla kullanır. Gerek senato, gerekse temsilciler meclisi kendi teşkilatlanması ve işleyişi bakımından tamamen bağımsızlığını elinde bulundurur.
* Başkanın kanunları veto yetkisi vardır; Senato’nun başkanlıkça yapılan atamaları iptal etme yetkisi, aynı zamanda başkanı ve yüksek görevliler ihanet veya görevi kötüye kullanma, kamu aleyhine çalışma gibi konularda itham etme ve meclis huzurunda dava açma yetkisi vardır.
ABD DIŞINDA HİÇBİR YERDE UYGULANAMAZ
* SASAM uzmanı Cihangir Aksakal: Amerikan modeli başkanlık sistemini, dünyanın hangi ülkesine koyarsanız koyun olmaz. Çünkü onun kendi tarihsel tecrübesi içerisinden çıkmıştır. Bu modelin en önemli özelliği, 13 Amerikan eyaletinin, kolonisinin bağımsızlık mücadelesi sonucunda ortaya çıkmasıdır. Sistemin bütün kodları burada gizli. Ama Amerikan modelinin iyi özellikleri alınıp sisteme adapte edilebilir. Sert kuvvetler ayrılığı ve fren denge sistemi Türkiye’de de uygulanabilir.
BU SİSTEM İÇİN FEDERASYON ŞARTI YOK
* Siyaset Bilimci Prof. Dr. Ersin Kalaycıoğlu: Amerikan modeli başkanlık için federasyon sistemi şartı yok. Ama federasyon modeli uygulanan ülkelerde, bu sistem kolaylık sağlıyor. Temeli itibariyle hükümetin hiç bir karar alamaması üzerine kurulmuştur. Türkiye’de bu sistem olmaz çünkü AK Parti’nin istediği başkanlık modeli Amerikan tipindeki gibi kuvvetler ayrılığına dayanmıyor.
FEDERAL SİSTEMLERDE DAHA BAŞARILI OLUR
* Anayasa hukukçusu Prof. Dr. Necmi Yüzbaşıoğlu: Eyalet sistemi tartışmaları ile başkanlık sistemi tartışmaları aynı değildir. Ancak federal yapılı devletlerde başkanlık sistemi daha başarılı olur. Çünkü federal devletlerin ayrı hukukları, Anayasaları ve yargı organları var.
TEMEL UNSUR GÜÇSÜZ DEVLET, GÜÇLÜ BİREY
* Anayasa hukukçusu Prof. Dr. Sultan Üzeltürk: ABD’deki başkanlık modelinin temelinde devletin güçsüzleştirilmesi, bireyin de güçlendirilmesi vardır. Temelinde iktidarı sınırlandırmak ve paylaşmak vardır. Bu, yasama, yürütme, yargı, merkez ve yerelde de uygulanır. Federatif yapı da bu temel öğelerden sadece biridir. Bu şekilde iktidar paylaşılmıştır.
BİZDE MUTLAKA GÜÇLÜ BAŞKAN OLMALI
*Siyaset Bilimci Prof. Dr. Ömer Çaha: Amerikan tipi başkanlık sistemiyle eyalet ya da federasyon sisteminin hiç alakası yok. Amerika ülke olmadan önce 13 eyaletten oluşuyordu. Eyaletler üzerinden sistem kurulduğu için sistem devam etti. Bu sistem Türkiye için uygulanabilir ama işlevsel olmaz. Bizdeki sistemde güçlü bir
başkan mutlaka olmalı.
‘O PROFESÖR HATANIN DA ÖTESINDE SAÇMALAMIŞTIR’
Başbakan Binali Yıldırım Kütahya’da maden işçileriyle beraber iftarda buluştu. Bir gazetecinin geçtiğimiz gün TRT’deki ‘Ramazan Sevinci’ programında Prof.Dr. Mustafa Aşkar’ın söylediği ‘namaz kılmayan hayvandır’ sözlerini hatırlatması üzerine Başbakan, “Halt etmiş. Zırva. Dinimiz hoşgörü, kardeşlik dinidir. Bu ve buna benzer sözler asla kabul edilemez. Eğer böyle bir laf ettiyse çok büyük hata etmiştir. Hatanın da ötesinde saçmalamıştır. Bu tip sözlerin yüzde 99’a yakını Müslüman olan bir ülkede değeri yoktur’ dedi.
